Tlenoterapia hiperbaryczna (HBO) jest oddychaniem 100% tlenem w warunkach podwyższonego ciśnienia o wartości przynajmniej 1,4 (ATA) atmosfer. W tej metodzie wykorzystuje się tlen jako środek leczniczy. Dochodzi do rozpuszczenia go w surowicy i roznoszenia do tkanek. Tlenoterapia hiperbaryczna sprzyja wrastaniu nowych naczyń krwionośnych w obszarach niedokrwionych tkanek spowodowanych ich gorszym unaczynieniem oraz gojeniu ran i leczeniu napromieniowanych tkanek przez fibroplazję i działanie przeciwbakteryjne. Guzy mogą być uwrażliwiane na radioterapię przez podniesienie wewnętrznego ciśnienia tlenu. Autorzy opisali wpływ tlenoterapii hiperbaryczej na przemiany molekularne, biochemiczne i komórkowe w napromieniowanych tkankach. Próbowali także ustalić znaczenie tej metody w onkologii guzów w obrębie głowy i szyi, w chirurgii plastycznej i szczękowo-twarzowej, a zwłaszcza w leczeniu martwicy popromiennej, zapaleniach kości i utrudnionym gojeniu ran. Tlenoterapia hiperbaryczna może być stosowana podczas pierwotnej radioterapii w celu zwiększenia jej skuteczności i przecidziałaniu powikłaniom popromiennym oraz w leczeniu późnych jej następstw w obszarze głowy i szyi jako terapia wspomagająca. Autorzy ocenili bezpieczeństwo stosowania HBO (hyperbaric oxygen therapy) i jej związek ze stresem oksydacyjnym i emisją reaktywnych form tlenu (Dent. Med. Probl. 2011, 48, 1, 55–60).

Wprowadzenie HBO do terapii przyniosło zdecydowaną poprawę wyników. U pacjentów z nowotworem migdałka podniebiennego i krtani, u których po radioterapii wystąpiły nasiloneodczyny popromienne lub chondroradionekroza krtani w postaci: duszności, dysfagii, odynofagii, zaburzenia ruchomości fałdów głosowych, obrzęku i zmian skórnych okolicy przedkrtaniowej, głębokich owrzodzeń z odsłonięciem chrząstek, po terapii tlenem hiperbarycznym stwierdzono całkowite wyleczenie. Jednocześnie nie obser wowano wznowy procesu nowotworowego [1].

Głównym mechanizmem działania HBO, wykorzystywanym w leczeniu martwicy popromiennej jest stymulowanie angiogenezy w obszarzeniedokrwionej tkanki, pobudzenie procesów regeneracyjnych i aktywności komórek odpowiedzialnych za procesy naprawcze oraz leukocytów do zwalczania zakażenia.

Tlenoterapia hiperbaryczna inicjuje i przyspiesza gojenie napromienianych tkanek miękkich, ma więc podwójne działanie profilaktyczne, zmniejszając ryzyko powikłań chirurgicznych w tkankach napromienianych i działanie terapeutyczne w leczeniu tych uszkodzeń i uszkodzeń popromiennych [10].

HBO jest także wykorzystywane w leczeniu zakażeń mieszaną florą bakteryjną występujących po radioterapii nowotworów oraz w leczeniu zakażonych ran pooperacyjnych. Radioterapia zwiększa ryzyko wystąpienia zakażeń z powodu zahamowania tlenozależnych mechanizmów fagocytozy, zmiany aktywności antymetabolitów, inhibitorów syntezy białek i czynników redoks oraz promowania rozwoju bakterii beztlenowych [10]. Profilaktyczne zastosowanie HBO przed leczeniem chirurgicznym chorych uprzednio napromienianych zmniejsza 4–5-krotnie ryzyko wy-
stąpienia pooperacyjnych zakażeń i przyspiesza gojenie się tych ran [1]. Efekt bakteriostatyczny HBO jest związany głównie z emisją wolnych
rodników i reaktywnych form tlenu [10].

Tlen hiperbaryczny potęguje ponadto działanie niektórych antybiotyków i zwiększa aktywność fagocytarną leukocytów [10]. HBO stosowana jako okołooperacyjna terapia uzupełniająca poprawia jakość życia pacjentów po radioterapii nowotworów głowy i szyi, zmniejszając ból i kserostomię, poprawiając wydolność żucia i zapobiega późnym powikłaniom popromiennym [11]. Ashamalla etal. [12] wykazali bardzo dobre wyniki leczenia z użyciem HBO u dzieci. Podkreślają dobrą tolerancję na stosowane leczenie, rzadko występujące działania uboczne i pozytywne wyniki leczenia zarówno profilaktycznego, jak i terapeutycznego.

Źródło:

"Zastosowanie tlenoterapii hiperbarycznej w chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej", Katarzyna Błochowiak, Jerzy Sokalski, Katedra i Klinika Chirurgii Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu